U petak, 22. decembar 2017. godine u 17 sati, u Maloj sali CKO Tešanj upriličena je promocija knjige Jasmina Mandžukića Lokalna uprava u Tešnju 1878-1941. (Tešanjski gradonačelnici) koja po prvi put na studiozan način proučava organizaciju i funkcionisanje lokalne uprave u Tešnju u uvjetima strogo centraliziranih država u doba austrougarskog okupacionog režima i u vrijeme režima Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca / Kraljevine Jugoslavije.
Austrougarska uprava preuzela je u Bosni i Hercegovini osmanski upravni poredak, postupno ga prilagođavajući i izgrađujući vlastiti centraliziran birokratski činovnički aparat. Svi nivoi zakonodavne, predstavničke i izvršne vlasti u Bosni i Hercegovini, počev od Zemaljske vlade u Sarajevu, pa do kotara, gradskih i općinskih uprava bili su podređeni Zajedničkom ministarstvu finansija u Beču.
Kotarski uredi sa kotarskim predstojnikom – sve mahom strancem na čelu, objedinjavajući upravnu, finansijsku i sudsku vlast, bili su upravna transmisija centralne vlasti.
Gradsko poglavarstvo Tešnja činili su Gradsko vijeće i gradonačelnik sa najbližim saradnicima, ali tek kao prosta poluga okupacione uprave i Zemaljske vlade bez koje se ni jedna odluka nije mogla provesti.
Slična administrativno-upravna shema uspostavljena je u Kraljevini SHS/Jugoslaviji, s tom razlikom da je proglašenjem Šestojanuarske diktature Bosna i Hercegovina izgubila historijsku samobitnost, a Tešanj je gubitkom statusa sreskog centra i teritorijalnom prekompozicijom gurnut na margine ukupnih dešavanja.
Funkcija gradonačelnika bila je više ceremonijalne prirode. U vrijeme austrougarske uprave tešanjski gradonačelnici dolazili su uglavnom iz reda političke elite, begovsko-aginskih prvaka kao prirodnih saveznika nove vlasti, koji će i u novoformiranoj državi Kraljevini SHS/Jugoslaviji lavirati između srpskih i hrvatskih političkih blokova, svrstavajući se čas u poziciju čas u opoziciju.
U periodu između dva rata gradonačelnici, komesari i predsjednici Gradske općine Tešanj smjenjivali su se kao na traci, a jedina konstanta bio je Adem-aga Mešić, „siva eminencija“ koji vješto, iza kulisa, upravlja tešanjskom političkom scenom kao stvarna vlast u gradu.
Lokalna uprava u Tešnju 1878-1941. daje prvi pregled političke historije ovoga grada i stoga predstavlja osnovu za dalji istraživački rad – ne samo političkog nego i ukupnog društvenog razvitka Tešnja u ovom periodu.
Promocija je dio manifestacije Dani grada Tešnja 2017.
Izvor: Muzej Tešanj