24 sata. Toliko je poduzetniku u Žepču u pravilu potrebno da dobije sve potrebne dozvole za pokretanje firme. Slično stanje je i u Tesliću i Tešnju. “Kada privrednici dođu kod nas i žele da otvore firmu, mi već imamo pripremljene sve formulare. Imamo i brošure-vodiče za strane investitore, prevedene na njemački, engleski i italijanski jezik”, kaže Dragan Mišić iz Razvojnog odjela u Tesliću.
Njegova kolegica po funkciji u Žepču, Branka Janko, navodi kako stoje na raspolaganju poduzetnicima 24 sata dnevno.
Oboje ističu da stvari u ovim opštinama funkcionišu po principu “one stop shop”. To znači da privrednici tu dolaze u jedan ured gdje podnose zahtjev, a opštinska administracija preuzima za njih prikupljanje svih potrebnih papira u raznim odjelima. I više od toga. Opštine pružaju podršku privrednicima i kod dobijanja dozvola na višim nivoima vlasti, prate ih i nakon što firme počnu sa radom i brzo rješavaju sve probleme s kojima se privrednici suočavaju. Ovaj angažman nedavno je nagrađen i na međunarodnom nivou. Teslić, Tešanj i Žepče su od strane lista Financial Times uvršteni u Top 10 destinacija od interesa za investitore.
Za sve je “kriv” GIZ
Napredak ovih opština na ljestvici “poželjnih” za investicije bitno je ubrzan prije godinu i po dana pokretanjem saradnje sa njemačkom organizacijom GIZ. Ova organizacija je pružila pomoć u definisanju privrednih grana u kojima ove opštine imaju potencijale. Riječ je o tekstilnoj, drvnoj i metaloprerađivačkoj industriji.
“Mi smo pružili podršku i u uspostavi strukturalnog dijaloga između privrednika i opštinskih vlasti”, navodi Edgar Schröder iz organizacije GIZ. On kaže da se danas u sve tri ove opštine održavaju redovni sastanci na kojima privrednici iznose svoje probleme vlastima.
Bez obzira na to što su i viši nivoi vlasti odgovorni za oživljavanje privrede, u organizaciji GIZ ističu da ovo iskustvo pokazuje da se i na lokalnom nivou može podržati razvoj. “Ove tri opštine stvaraju okruženje pogodno za investicije i to na jednostavan način. Naprimjer postoji jedna zajednička internet stranica na kojoj se i na njemačkom i engleskom jeziku mogu pronaći kontakt podaci osoba koje su odgovorne za direktnu saradnju sa investitorima”, kaže Schröder. On dodaje da je spomenuta nagrada lista Financial Times dodatno skrenula pažnju investitora u Evropi na ovaj region. „Tešanj, Teslić i Žepče su jedva poznati izvan BiH. Sada već postoje upiti investitora koji su na osnovu nagrade čuli za taj kraj.”
Industrijske zone mamac za investitore
Sve tri opštine su kroz saradnju sa organizacijom GIZ, ali i kroz direktnu međusobnu saradnju i razmjenu iskustava razvile sličan koncept. Smanjene su takse, skraćene administrativne procedure. Razvijen je “one stop shop”, ali i “after care” proces – privrednicima se pomaže i nakon što počnu proizvodnju.
Uspostavljene su industrijske zone. U njima investitori jeftino mogu da kupe zemljište koje se nalazi blizu puteva i pruge, odmah dobijaju priključke na strujnu, telefonsku i vodovodnu mrežu. Branka Janko navodi još jednu prednost industrijske zone u Žepču: “Tu raspolažemo i sa pogonom za prečišćavanje otpadnih voda, što je posebno interesantno za pojedine firme u kojima se odvija proizvodnja, a koje moraju da ispune određene ekološke standarde.”
Ona kaže da se u saradnji sa privrednicima vrši i dokvalifikacija i prekvalifikacija potrebne radne snage: “Ako mi nemamo određeni kadar koji je potreban privredi, onda se raspitujemo u Tešnju ili Tesliću – i obrnuto.”
Ulažu se i napori da se obrazovni sistem prilagodi potrebama privrednika. U Tesliću je nedavno otvoren i informatički kabinet u jednoj školi u kojem se na savremenoj opremi školuju budući dizajneri namještaja.
Podsticaji privrednicima
Ove opštine osim toga imaju i razne podsticaje za privrednike. “Mi za svako novootvoreno radno mjesto dajemo podsticaj od 5000 KM”, kaže Dragan Mišić. Teslić ima jednostavnu računicu. Ovaj novac se u budžet vraća kroz uplatu doprinosa na plate u roku od dvije godine. “Što je najvažnije, na taj način pružamo ljudima priliku da rade i zarade hljeb za svoju porodicu. Želimo da Teslić bude mjesto gdje ljudi hoće da dođu da žive i rade, a ne da razmišljaju o emigraciji”, ističe Mišić.
Branka Janko kaže da je teško u ovom trenutku dati tačne podatke o ukupnom broju novootvorenih radnih mjesta. Opštine su nadležne za rad obrta, a za rad velikih firmi to je kanton. “Ipak, navest ću jedan primjer. Samo kroz dolazak njemačke firme Car3 ove godine je već otvoreno 400 radnih mjesta, a do kraja 2014. biće zaposleno još toliko radnika.”
Vlasti Tešnja, Teslića i Žepča su u stalnom kontaktu, razmjenjuju inskustva, nastupaju zajednički u prikupljanju sredstava kroz razne projekte. Opštinske i međuentitetske granice nisu prepreka.
GIZ spreman da proširi saradnju
Dobar glas daleko se čuje. Edgar Schröder tako napominje da se za podršku njegove organizacije sada prijavljuju i brojne druge opštine u BiH. Ubrzo će biti donesena odluka s kojim opštinama će biti uspostavljena saradnja i kome će biti pružena savjetodavna pomoć. Tešanj, Teslić i Žepče sigurno neće biti zaboravljeni. Već početkom septembra GIZ organizuje konferenciju u Sarajevu na kojoj će investitorima biti predstavljeni privredni potencijali ova tri grada.