Evropska unija trenutno provodi program Lokalni ekonomski razvoj, zajedno sa lokalnim partnerima širom Bosne i Hercegovine, kroz 11 grant-projekata ukupne vrijednosti 5,2 miliona eura. Cilj ovih projekata je da se poboljša poslovno okruženje na lokalnom nivou za generiranje rasta, investicija i zapošljavanja kroz bolje poslovne infrastrukture i usluge kako sadašnjim, tako i novim malim i srednjim preduzećima, u oblastima agroobrade, drvne i metalske industrije i turizma. Projekti su omogućili i neke inovativne mjere za podršku malim i srednjim preduzećima koje su već uspješno implementirane u EU.
Uspješan model
U proteklih 15 godina Evropska unija je obezbijedila oko 55 miliona eura za podršku konkurentnosti malih i srednjih preduzeća u BiH. Dodatnih 15 miliona eura podrške planirano je iz ovogodišnjeg IPA II programa.
– Uspjeh ovog projekta može se pripisati činjenici da je realizovan u okviru šire razvojne inicijative BEAR, kao uspješan model međuopštinske i međuentitetske saradnje lansiran 2013. godine, a fokusiran je na ekonomski razvoj opština Teslić, Tešanj i Žepče. Model se fokusira na promociju investicija i teritorijalnog marketinga. Uspostava takozvanog One Stop Shop (OSS) ureda u sve tri opštine sa adekvatno obučenim osobljem, direktnom podrškom i uz dostupnost promotivnih alata za MSP koji su razvijeni od projekta, kao npr. Priručnik za izvoznike i Vodič za investicije, čini se da su stvorili solidnu osnovu za snažniji ekonomski razvoj i zapošljavanje u pomenutim općinama, kazala je Jamila Milović-Halilović, portparol Delegacije EU i specijalnog predstavnika Evropske unije u BiH.
Prema njenim riječima, najvažniji rezultati ove bespovratne pomoći uključuju osam poslovnih centara u Bihaću, Goraždu, Ljubuškom, Laktašima, Modriči, Orašju, Sarajevu i Tuzli, tri takozvana One Stop Shop ureda osnovana u Tešnju, Tesliću i Žepču. Podržano je oko 400 poduzetnika, od kojih su 40 startupovi i, što je najvažnije, do sada je oko 500 novih radnih mjesta otvoreno uz podršku EU. Očekuje se da će se ova iskustva i modeli primijeniti i unapređivati širom zemlje.
Zapošljavanje u lokalnim zajednicama, a posebno u onim manje razvijenim, istakla je Milović-Halilović, treba ostati prioritet IPA II pomoći. Konkretno, trenutno pripremljen program IPA 2016. za podršku konkurentnosti i inovacijama, između ostalog, trebao bi biti usmjeren ka preduzetništvu mladih u stvaralačkim industrijama i startup inicijativama za ugrožene skupine u ruralnim područjima.
Zajednički program Evropske unije i njemačke vlade za podršku lokalnoj samoupravi i ekonomskom razvoju u BiH (EU ProLocal), koji sufinansira Europeans Euro sa devet miliona eura iz programa IPA 2014, implementiran je u 20 opština. To uključuje podršku kroz grantove za MSP u iznosu od četiri miliona eura. Prvi poziv objavljen u novembru trenutno se razmatra, a za cilj ima povećanje konkurentnosti malih i srednjih preduzeća u oblasti inovacija, te bolje poslovne modele u konkurentnim sektorima obrade drveta, metala, poljoprivredno-prehrambenih proizvoda i turizma.
– Više informacija o ovom programu je dostupno na www.eu-prolocal.ba. Dodatnih 15 miliona eura podrške lokalnom ekonomskom razvoju je trenutno u pripremi iz programa IPA 2016. godine. Međutim, kontinuirana i održiva podrška EU u ovom sektoru u velikoj mjeri ovisi o opipljivim poboljšanjima u radu MSP-a na lokalnom nivou i o napretku BiH u provedbi Reformske agende, uključujući i ključne oblasti poslovnog okruženja i konkurentnosti, naglasila je Jamila Milović-Halilović.
Općina Tešanj je na razini od 350 miliona maraka godišnjeg izvoza u 60 država.
Sedamdeset posto izvoza robe iz Tešnja odlazi u tri države: Njemačku, Italiju i Sloveniju.
U 23 države izveze se godišnje robe u vrijednosti većoj od milion KM. U ovom momentu najjača prehrambena industrija BiH je ona u Tešnju. Imaju najveće proizvođače piletine i gljiva u našoj zemlji, imaju dvije najveće mljekarske zadruge u Zeničko-dobojskom kantonu. To su Kapi života i Zlatna kap, koje godišnje prikupe šest miliona litara mlijeka. Zlatna kap proizvodi 16 vrsta sira.
– Tešanj već ima problem sa radnom snagom. U novijoj istoriji nikad nije bilo manje nezaposlenih. Tešanjska privreda 1991. godine imala je 6.972 zaposlena, a na početku 2017. broj zaposlenih je veći od 11.500, rekao je Ismar Alagić, direktor TRA – Agencije za razvoj općine Tešanj.
On je objasnio da se i u lošim uslovima, i političkim i ekonomskim, može poslovati.
One Stop Shop kancelarije u Tešnju, Tesliću i Žepču, u saradnji s poduzetnicima koji su podržani u otvaranju novih radnih mjesta, prema riječima Ismara Alagića, dale su odlične rezultate. U planu je da se u narednom periodu projekat proširi na tri nove opštine Doboj, Usoru i Doboj-Jug.
Brojke ne lažu
– Treba imati strategiju za sve. Kod nas su tu i promocija lokalnih potencijala, centar za podršku investitorima, ruralni razvoj, energetska efikasnost, zaštita okoliša… Vizija Općine Tešanj je sredina ekološke svijesti, čistoće i reda. Hoćemo ekonomski razvoj, ali ne nauštrb onečišćenja vode, tla i zraka, istakao je Alagić.
Zahvaljujući i ovom projektu, povećan je promet za više od 100 miliona KM, izvoz za više od 11 miliona i zaposleno više od 450 novih radnika na uzorku 33 firme (19 iz Tešnja, osam iz Žepča i šest iz Teslića) iz četiri sektora – metal i autodijelovi, drvo i namještaj, tekstil, koža i obuća, te hrana i piće u periodu od dvije godine.
Oslobođenje.ba/Mirza Dajić